Dzisiejsza data:

Dwór w Żulicach

            Według Katalogu Zabytków… został on wzniesiony w XVIII/XIX wieku. Autorzy Dziejów miejscowości gminy Telatyn podają, że pierwszy dwór wybudował w 2. połowie XVIII wieku Ignacy Hadziewicz. Nowy, murowany wystawił Wincenty Makomaski, mniej więcej w tym samym czasie co kościół (1827 - 1828). Budynek został spalony w 1914, w 1944 uszkodzony przez UPA. Po II wojnie światowej majątek przejął PGR, dwór był przeznaczony początkowo na mieszkania. W latach 1954 - 1955 znajdował się już w stanie półruiny. Odbudowano go około 1975 (za Katalogiem Zabytków…, Dzieje miejscowosci… podają daty 1964 - 1967), wówczas został dość gruntownie przekształcony. Od tamtej pory mieści się w nim szkoła podstawowa.

Budynek dworu jest murowany z cegły i otynkowany, klasycystyczny, frontem zwrócony na południe. Parterowy, z mieszkalnym poddaszem, częściowo podpiwniczony. Ma rzut prostokąta z półkolistym, piętrowym ryzalitem od tyłu.

Elewacja frontowa jest jedenastoosiowa, z trzema pozornymi ryzalitami – na osi i po bokach. Trójosiowy ryzalit środkowy ma nadbudowaną około 1975 wystawkę z trójkątnym szczytem. Poprzedza ją taras wsparty na czterech kolumnach, także pochodzący z okresu odbudowy (pierwotnie ryzalit środkowy był parterowy, z przyściennymi kolumnami i czterokolumnowym gankiem). Dwuosiowe ryzality boczne mają boniowane naroża. Analogiczne ryzality boczne znajdują się w elewacji ogrodowej.

Otwory okienne zapewne zostały powiększone. Pierwotnie nad oknami od frontu znajdowały się niewielkie, prostokątne okienka strychowe w stiukowych obramieniach, od tyłu wnęki. Okna na piętrze ryzalitu ogrodowego mają pierwotne, uszate opaski. Elewacje wieńczy profilowany gzyms (poprzednio występował jeszcze gzyms kordonowy). Dach jest mansardowy, z wystawkami (pierwotny był wysoki, czterospadowy, kryty gontem), nad ryzalitem ogrodowym dwuspadowy, zakończony stożkowo, nad wystawką frontową dwuspadowy. Obecnie dachy kryte są dachówką.

Wnętrze jest dwutraktowe, z hallem i kolistym salonem na osi. Pomieszczenia nakryte sufitami.

Na zachód od dworu zachowały się pozostałości dawnego parku krajobrazowego, obejmującego niegdyś około 2 ha. Są tu okazy starodrzewu: dęby, jesiony, lipy, wierzby.

Dawny spichlerz został wzniesiony w 1. połowie XIX wieku, za Antoniego Makomaskiego. Ma rzut prostokąta. Jest murowany z cegły i bielony, frontem zwrócony na zachód, piętrowy, częściowo podpiwniczony. Elewacje mają podział ramowy, zwieńczone są profilowanym gzymsem. Piętro oddzielone gzymsem kordonowym. Od północnego zachodu budynek podparty jest późniejszymi skarpami. Od frontu był niegdyś ganek. Okna są prostokątne, leżące, w opaskach. Dach czterospadowy, niegdyś z dymnikami, obecnie kryty eternitem. Wewnątrz budynek nakryty jest belkowymi stropami wspartymi na drewnianych słupach.

źródła:

  1. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T.VIII, z. 17 – Tomaszów Lubelski i okolice, Warszawa 1982

  2. J. Niedźwiedź, E. Niedźwiedź, E. Stąsiek-Witkowska, Dzieje miejscowości gminy Telatyn, powiat tomaszowski, Telatyn [s.n.], 2011

Grafika losowa