Dzisiejsza data:

Dwór w Krupem

          Został on wzniesiony w latach 1779 – 1782 zapewne przez Jana Michała Reja, starostę nowokorczyńskiego, ówczesnego właściciela wsi Krupe. Dotychczasowa rodowa siedziba czyli znajdujący się obok zamek, nie nadawała się już do zamieszkania

           Około 1840 dwór został przebudowany, potem był też kilkakrotnie odnawiany, między innymi około 1880, w 1936 i 1951.

           W 1782 ostatni właściciel Krupego z rodu Rejów – Jan Michał sprzedał wieś Mrozowieckim. W 1795 przeszła ona w ręce Ignacego Kuczewskiego, w 1817 – Wincentego Poletyłły. Częsta zmiana właścicieli w późniejszym okresie sprawiła, że zamek i dwór zaczęły popadać w ruinę. Od początku XX wieku do wybuchu II wojny światowej Krupe było własnością Kozarynów. W 1944 majątek został rozparcelowany. W 1995 zaniedbany dwór gmina odsprzedała prywatnemu nabywcy, budynek został odrestaurowany.

           Dwór jest murowany z kamienia i cegły, otynkowany, frontem zwrócony na południe, parterowy, częściowo podpiwniczony. Ma rzut kwadratu. Elewacja frontowa jest siedmioosiowa. Poprzedza ją drewniany, późnoklasycystyczny (z około1840), czterokolumnowy portyk na osi, zwieńczony trójkątnym szczytem z fryzem tryglifowym. Po ostatniej restauracji portykowi przywrócono pierwotny wygląd (wtórnie był on oszalowany deskami i przekształcony na oszkloną werandę).

           Od tyłu jest wydatny, półkoliście zamknięty ryzalit (przedłużenie salonu), rozczłonkowany pilastrami, pomiędzy którymi znajdują się okna zamknięte półkoliście. Po bokach elewacji tylnej są dwa prostokątne alkierze, przy alkierzu zachodnim nowsza przybudówka.

           Elewacje budynku wieńczy profilowany gzyms. Pierwotne obramienia okienne na zewnątrz pochodziły z około 1840 (na obecnym etapie restauracji brak). Dwór nakrywa dach łamany polski, czterospadowy, z kominem zbiorczym pośrodku, ponad alkierzami i portykiem dwu- a nad ryzalitem wielospadowy, gontowy.

           Wnętrze ma układ trzytraktowy i trójdzielny, obecnie nieco przekształcony. Za portykiem znajduje się sień i klatka schodowa w przekształconej części środkowej, za nimi wydłużony salon wysunięty półkolistym ryzalitem (do 1953 poprzedzony westybulem). Pomieszczenia nakryte są sufitami, w większości ze stiukowymi fasetami i późnoklasycystycznymi rozetami (z około 1840). Ściany w salonie rozczłonkowane są smukłymi, drewnianymi pilastrami na niskim cokole. Znajdują się tu dwa portale o późnoklasycystycznych, stiukowych obramieniach (z około 1840), z nadprożami, szeroka, ozdobna faseta na suficie oraz posadzka o motywach gwiazd, ułożona z kilku gatunków drzewa. W pokoju narożnym od południowego zachodu sufit pokryty jest stiukową dekoracją o motywach neogotyckich.

           Zachowały się pozostałości założenia parkowego z 1. połowy XIX wieku, o układzie krajobrazowym, z okazami starych drzew. Od frontu na osi dworu biegnie aleja dojazdowa z bramą, zakończona kolistym gazonem. W części południowo-zachodniej założenia znajduje się rozległy sad.

           Brama wjazdowa jest klasycystyczna (zapewne z początku XIX wieku), obecnie poważnie uszkodzona. Składa się z czterech murowanych i otynkowanych słupów, zwieńczonych gzymsami i wazami (tych drugich obecnie brak). Dwa środkowe słupy podparte są skarpami.

Źródła:

Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 8 – powiat krasnostawski, Warszawa 1960

R. Maleszyk, Dzieje gminy Krasnystaw, Krasnystaw 2014

Grafika losowa