Dzisiejsza data:

Cerkiew prawosławną w Witulinie (po 1596 – unicka) erygowano w 1573 roku.

          W 1648 zrabowały ją wojska kozackie Bohdana Chmielnickiego. Następna wzniesiona została w 1666 z fundacji Krzysztofa Piekarskiego. Obecna pochodzi z 1741 (według Janusza Maraśkiewicza – z 1686, prawdopodobnie w 2 połowie XVIII wieku podwyższono zrąb i położono nowe dachy). Po 1874 została przejęta przez Cerkiew prawosławną. W 1919 nastąpiła jej rekoncyliacja przez Kościół rzymskokatolicki, została wtedy oszalowana, a dach pokryty gontem z sygnaturką na szczycie. Parafię erygowano w 1928 roku. Kościół był remontowany w latach 40-tych XX wieku (umieszczono go wtedy na podmurówce), w latach 1970 - 1972 oszalowany. Ostatni remont generalny przeszedł w latach 1996 - 1998 (stropy, więźba dachowa, stolarka okienna i drzwiowa, oszalowanie).

          Jest orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej (zrąb z bali sosnowych) z lisicami, oszalowany, na podmurówce z cegły. Strop ma belkowy z deskowym, płaskim dolnym pułapem. Więźbę dachową krokwiowo-stolcową, oddzielną dla trzech części budowli. Podłogi wykonane z desek.

          Do nawy na planie prostokąta przylega węższe, prostokątne, prosto zamknięte prezbiterium. Ujęte jest ono po bokach prostokątnymi zakrystią i składzikiem. Od zachodu do nawy przylega również węższa od niej prostokątna kruchta. Każda część przykryta jest oddzielnym, dwuspadowym dachem (pokrycie z blachy). Wejście do kościoła znajdujące się w kruchcie osłonięte jest dwuspadowym daszkiem. Na tle zachodniej ściany nawy nadwieszony jest chór muzyczny z drewnianą, pełną balustradą. Okna prostokątne, to na osi kruchty jest zamknięte odcinkowo. Nad nawą od zachodu wznosi się wieżyczka na sygnaturkę – trójkondygnacyjna, zwężająca się uskokowo ku górze, zakończona smukłym, namiotowym hełmem.

          Wewnątrz m. in. barokowy (zapewne początek XVIII wieku) obraz Ukrzyżowania w ołtarzu głównym, w barokowej, rzeźbionej ramie o motywach liści akantu. Oraz również barokowy (XVIII wiek) obraz Archanioła Michała w lewym ołtarzu bocznym i pocerkiewny Chrystus Pantokrator (XIX/XX wiek). Na ścianie prezbiterium i nad ołtarzami bocznymi pięć uskrzydlonych główek anielskich, barokowych. Z pozostałego wyposażenia: neorokokowa monstrancja (przełom XIX/XX wieku), kielich z pateną (po 1917) – na kolistej stopie grawerowana wić winnej latorośli, hostiarka z początku XX wieku, neobarokowy krzyż ołtarzowy (początek XIX wieku). Krzyże procesyjne: drewniany, neobarokowy (przełom XIX/XX wieku) i metalowy, neogotycki (również przełom XIX/XX wieku) – ażurowy, z ornamentem kwiatowym. Organy z 1919 (zakupione w 1950 w kościele paulinów w Leśnej Podlaskiej) mają neobarokowy prospekt, trzyosiowy, ujęty płaskimi wieżyczkami.

          Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica z przełomu XIX/XX wieku. Na rzucie kwadratu, o konstrukcji słupowo-ramowej, oszalowana, z blaszanym, namiotowym dachem. Z więźbą krokwiową z „mnichem”. Ma dwie, zwężające się ku górze kondygnacje. W górnej kondygnacji prostokątne okna z drewnianymi żaluzjami.

Źródła:

1. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 2 – powiat Biała Podlaska, Warszawa 2006

2. Janusz Maraśkiewicz, Aneta Semeniuk, Drewniane budownictwo sakralne. Powiat Biała Podlaska, Lublin 2001

Grafika losowa