kościół

Kościół jest późnobarokowy, typu centralno-podłużnego. Ma rzut wydłużonego ośmioboku, z dwiema kwadratowymi wieżami w narożnikach fasady oraz z przylegającym od północy prostokątnym prezbiterium. Wyniosła nawa otoczona jest obejściem. Tworzą je prostokątne ramiona kaplic transeptowych, od południa przęsło chórowe oraz cztery niższe, kwadratowe kaplice na osiach przekątnych. Kaplice połączone są klinowatymi przejściami. Po bokach prezbiterium znajdują się prostokątne zakrystia i skarbiec z lożami (otwartymi przeźroczami) na piętrze. W podchórzu wyodrębniony jest prostokątny przedsionek z dwiema kwadratowymi lokalnościami po bokach. Pod kościołem znajdują się krypty sklepione kolebkowo i kolebkowo-krzyżowo.

Dwuwieżowa fasada jest trzyosiowa, z nieco cofniętą częścią środkową i lekko wypukłymi ścianami wież. Rozczłonkowana jest pilastrami toskańskimi w wielkim porządku, na cokołach. Dźwigają one przełamujące się belkowanie z wydatnie profilowanym gzymsem. Pośrodku wznosi się szczyt rozczłonkowany dźwigającymi belkowanie parzystymi pilastrami kompozytowymi. Mają one trzony skręcone na zewnątrz w dolnych partiach, ożywione prostokątnymi płycinami. Szczyt ujęty jest po bokach obeliskami na cokołach oraz zwieńczony falistym naczółkiem z figurą NMP Immaculaty i wazonami na cokołach.

Drugie kondygnacje wież mają wypukłe ściany, na narożach ujęte są zdwojonymi pilastrami kompozytowymi podtrzymującymi przełamujące się belkowanie. Kondygnacje trzecie i czwarte są znacznie niższe, mają silnie ścięte, wklęsłe naroża, ujęte pilastrami ramowymi o skręconych trzonach. Pilastry te wspierają wyłamujące się faliście na osiach ścian gzymsy.

Portal okalający wejście główne ujęty jest skośnie ustawionymi, zwielokrotnionymi pilastrami toskańskimi i parą kolumn na wysuniętych cokołach. Jego zwieńczenie stanowi szczyt z nadwieszonym, półkolistym gzymsem. Ponad portalem jest prostokątne okno w wyłamującym się uskokowo obramieniu o zaokrąglonych narożach. Powyżej, w szczycie fasady, znajduje się okno zamknięte półkoliście, ujęte obramieniem pilastrowym. W dolnej kondygnacji wież są nisze w obramieniach opaskowych z kluczami, zwieńczone odcinkami gzymsu. W niszach drewniane, późnobarokowe rzeźby św. św. Pawła i Antoniego eremitów (2. połowa XVIII wieku). W drugiej kondygnacji wież są półkoliście zamknięte okna w obramieniach pilastrowo-opaskowych, zwieńczone falistymi szczycikami o segmentowych gzymsach.

Naroża w elewacjach bocznych i tylnej (z wyjątkiem kaplic transeptowych) są zaokrąglone, ujęte pilastrami toskańskimi. Przełamujące się nad pilastrami gzymsy są wydatnie profilowane. Kaplice transeptowe i prezbiterium zwieńczone są ogzymsowanymi, trójkątnymi szczytami. Nawę wieńczą z czterech stron ogzymsowane naczółki o łuku koszowym, pomiędzy nimi są odcinki balustradowej attyki.

Okna w elewacjach bocznych i tylnej są prostokątne. Te w korpusie i prezbiterium mają uskokowe, częściowo uszakowate obramienia. Okna w górnych kondygnacjach zakrystii zwieńczone są odcinkami gzymsu. Dach nad nawą jest kopulasty, wielopołaciowy, łamany. Jego zwieńczenie stanowi drewniana, ażurowa, ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę, rozczłonkowana arkadami i zwieńczona podwójnym gzymsem. Kopulasty hełm zakończony jest cebulastą kopułką.

Dachy nad kaplicami transeptowymi, prezbiterium i zakrystiami są dwuspadowe, nad kaplicami skrajnymi pulpitowe. Hełmy wież są ośmiopołaciowe, łamane, o falistej linii, z ozdobami w formie płaskich „fal” na krawędziach, zakończone kopułkami. Na wieży zachodniej znajduje się zegar zamontowany po 1920.

Nawa otwarta jest do obejścia trzema parami półkoliście zamkniętych arkad filarowych, z których środkowe są szersze i wyższe, analogiczne do arkad tęczy i chóru muzycznego. Boczne ściany prezbiterium ujęte są płytkimi wnękami arkadowymi.

Narożniki prezbiterium oraz ściany nawy rozczłonkowane są pilastrami w wielkim porządku, o zdwojonych, stylizowanych kapitelach kompozytowych ze zdwojonymi głowicami. Ponad nimi biegnie szerokie, przełamujące się, profilowane belkowanie, o architrawie przerwanym przez łuki wielkich arkad. Gurty arkad spływają na zdwojone pilastry dźwigające odcinki belkowania. Analogiczne, przełamane pilastry są w narożach kaplic. Arkadowe przejścia między kaplicami ujęte są uproszczonymi pilastrami. Powyżej łuków arkad są przeźrocza, zamknięte nadwieszonymi łukami koszowymi. Ściany przedsionka rozczłonkowane są płytkimi wnękami arkadowymi.

Nawa ma sklepienie kolebkowe z lunetami na zdwojonych gurtach, w lunetach na przekątnych są prostokątne okna. Prezbiterium nakryte jest eliptyczną, spłaszczoną kopułą na pendentywach, wyodrębnioną gzymsem i oświetloną dwoma bocznymi oknami w lunetach. W kaplicach transeptowych jest kolebka na gurtach. W skrajnych kaplicach obejścia i lokalnościach przy przedsionku - sklepienia kolebkowo-krzyżowe o zanikających szwach. Sklepienie w przejściach i na chórze muzycznym jest kolebkowe, w kruchcie analogiczne, spływające na pendentywy. Zakrystie sklepione są kolebkowo-krzyżowo i kolebkowo z lunetami, loże nad nimi kolebkowo z lunetami.

Otwór wejściowy z przedsionka do nawy zamknięty jest odcinkowo, ujęty parą pilastrów toskańskich z półkolistym gzymsem. Z prezbiterium do obu zakrystii prowadzą drewniane, rokokowe portale z intarsjowanymi drzwiami. Portale te zwieńczone są supraportami z owalnymi portretami Ludwika Pocieja i Adama Kazimierza Czartoryskiego. Nad portalami są prostokątne otwory lóż w drewnianych, rokokowych obramieniach (4. ćwierć XVIII wieku), wykonanych zapewne przez Michała Filewicza, i z ażurowymi balustradami. Przy filarach nawy są półkoliście wysunięte cokoły z późnobarokowymi (2. połowa XVIII wieku) rzeźbami Ojców i Doktorów Kościoła oraz świętych władców: Konstantyna i Stefana.

Polichromia jest późnobarokowa (1780 – 1786), wykonana techniką al fresco. W latach 1871 – 1873 została zabielona, ponownie odsłonięta w latach 1903 – 1904. Uważana jest za dzieło malarzy paulińskich, braci Antoniego (Marcelego) i Wojciecha (Jeremiasza) Dobrzeniewskich (lub Dobrzenieckich) z Jasnej Góry. Nawę i obejście malował zapewne Gabriel Sławiński.

W prezbiterium jest to cykl przedstawień związanych ze św. Ludwikiem, patronem kościoła. W nawie iluzjonistyczna kopuła ze sceną Adoracji Trójcy Św. i Krzyżem Św. unoszonym przez anioły (na sklepieniu), półkoliste plafony z Kuszeniem Chrystusa przez szatana i Chrystusem u Marii i Marty (na spływach kolebki), N. P. Maria Immaculata z Adamem i Ewą, Trójca Św. na tle Trójkąta Opatrzności, Ustanowienie Św. Piotra głową Kościoła (w przęsłach bocznych), iluzjonistyczne obramienia okien z księgami Ewangelii i symbolami ewangelistów w supraportach, ponad nimi ich popiersia w owalnych medalionach (w lunetach).

Inne elementy polichromii to między innymi kartusze z herbami fundatora i dobrodziejów, iluzjonistyczne ołtarze i kopułki w kaplicach obejścia, ponadto elementy iluzjonistycznej architektury, muszle, girlandy, wstęgi oraz ornamenty rokokowe.

Wyposażenie wnętrza jest jednolite, rokokowe (lata 80. XVIII wieku), wykonane przez lwowskie warsztaty Macieja Polejowskiego i Michała Filewicza. Ołtarz główny (zapewne około 1781 – 1782) jest murowany i tynkowany, o bogatej, kulisowej architekturze i dekoracji snycerskiej. W nim rzeźby św. św. Felicjana biskupa, Hieronima, Hermenegildusa i Maurycego, na cokole nastawy rzeźbione konsole i główki puttów, w zwieńczeniu rzeźby aniołów i puttów, główki puttów, wazony oraz Oko Opatrzności w glorii promienistej. W środku obraz św. Ludwika na modlitwie (1774) w bogatej ramie, według tradycji ze szkoły francuskiej. Tabernakulum jest rokokowe, architektoniczne, z nową szafką. Mensa murowana, sarkofagowa, z dekoracją snycerską.

Ołtarze boczne pochodzą zapewne z tego samego okresu (nie później niż 1784 - 1786). Są niearchitektoniczne - ponad mensami zawieszono obrazy w profilowanych i rzeźbionych ramach. W pierwszej parze kaplic znajdują się po dwa ołtarze: w lewej kaplicy jeden z obrazem Śmierci św. Pawła Pustelnika (2. połowa XVIII wieku), drugi z obrazem św. Rocha; w prawej jeden z obrazem św. Józefa z Dzieciątkiem (zapewne 4. ćwierć XVIII wieku), ze szkoły Szymona Czechowicza, drugi z XIX-wieczną kopią Przemienienia Pańskiego Rafaela. W drugiej parze, w ołtarzu lewej kaplicy jest rokokowy krucyfiks sprzed 1786 wykonany przez Macieja Polejowskiego, w ołtarzu prawej kaplicy kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej z początku XVIII wieku. W trzeciej parze, w lewej kaplicy znajduje się ołtarz z obrazem Cudu św. Walentego z martwym dzieckiem (szkoła Czechowicza),w prawej ołtarz z obrazem św. Tekli, wszystkie obrazy zapewne z czasu budowy ołtarzy.

Ambona i chrzcielnica wraz z analogiczną nadbudową są rokokowe (przypuszczalnie 1781 - 1786). Obie mają grupy rzeźb na baldachimach: na ambonie jest figura św. Pawła Pustelnika z krukiem, godłem zakonu, a na chrzcielnicy figura św. Augustyna (?) z puttem. Na zaplecku pod baldachimem chrzcielnicy znajduje się obraz Chrztu w Jordanie (4. ćwierć XVIII wieku) i rzeźby puttów. Cztery wnękowe konfesjonały mają charakter późnobarokowy (zapewne 2. połowa XVIII wieku). Umeblowanie zakrystii i skarbca jest jednolite, późnobarokowe (2. połowa XVIII wieku), w zakrystii intarsjowane.

W kruchcie znajduje się krucyfiks z 2. połowy XVIII wieku, na wyposażeniu jest między innymi barokowa monstrancja (1701) fundacji Ludwika Pocieja, druga regencyjna (około 1740 – 1750) - wysadzana sztucznymi kamieniami, wczesnoregencyjny pacyfikał (zapewne około 1720 – 1730) i drugi późnobarokowy (1. połowa XVIII wieku), późnobarokowy relikwiarz św. Pawła Pustelnika, krzyże ołtarzowe metalowe (między innymi rokokowy, neogotycki) i drewniane (późnobarokowy i rokokowe), ornaty z XVIII - XIX wieku, barokowe dalmatyki, resztki księgozbioru z XVIII – XIX wieku.