Dzisiejsza data:

Kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej w Sławatyczach

            Parafia rzymskokatolicka w Sławatyczach została erygowana prawdopodobnie w 1631 roku. Pierwotny kościół znajdował się w nieustalonym miejscu.

           Kolejny drewniany, pod wezwaniem św. Michała Archanioła, wzniesiono w 1761 na północnym krańcu osady, z fundacji Michała Kazimierza Radziwiłła, wojewody wileńskiego, hetmana wielkiego litewskiego. Został on zniszczony w latach 1914 - 1918 (wg innych źródeł rozebrany po postawieniu nowego).

Obecny, murowany wybudowano w latach 1913 - 1919, w północno-zachodnim narożniku rynku, według projektu Władysława Wołłodki, ówczesnego architekta powiatu bialskiego. Według Katalogu Zabytków… jest on neorenesansowy, natomiast H. Mącik (chyba słuszniej) określa jego bryłę jako eklektyczną, a zarazem dość złożoną, zbudowaną z form o różnej proweniencji, głównie neoromańskich, w mniejszym stopniu neogotyckich. To przykład pojawiających się wtedy na Lubelszczyźnie tendencji do modernizowania form historycznych w duchu „swojskim”.

Kościół jest orientowany, trójnawowy. Od wschodu zakończony wieloboczną na zewnątrz i półkolistą wewnątrz absydą prezbiterialną, z dwiema półkolistymi przybudówkami po bokach. Prezbiterium oddzielone jest od nawy malowniczym, z załamującymi się krawędziami szczytem. Od zachodu wznosi się wyniosła wieża nakryta ostrosłupowym hełmem, który jest flankowany na narożach czterema wieżyczkami.

Zachowało się częściowo wyposażenie z poprzedniego kościoła. Ołtarz główny i dwa boczne są niezabytkowe. W głównym, w polu środkowym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, w typie Śnieżnej, zapewne z XVII wieku, malowany na desce. Tło pokrywa bordowy aksamit, sukienka jest w typie barokowym, korony nowe. Obraz ten zasłaniany jest barokowym wizerunkiem św. Michała Archanioła (XVII wiek). W zwieńczeniu znajduje się klasycystyczny obraz Trójcy Św. (początek XIX wieku). Po bokach ołtarza umieszczone są srebrne wota, zapewne z XVIII wieku.

W prawym ołtarzu bocznym znajduje się późnobarokowy obraz Cudu św. Walentego z Martwym Dzieckiem (3. lub 4. ćwierć XVIII wieku, szkoła Szymona Czechowicza) oraz rokokowe tabernakulum (3. ćwierć XVIII wieku). W ołtarzu bocznym lewym i głównym są jego nowsze repliki. W ołtarzu w kaplicy tabernakulum jest klasycystyczne (około połowy XIX wieku). W kruchcie południowej znajduje się ołtarz o charakterze barokowym, z barokowym obrazem św. Jana Chrzciciela w zwieńczeniu (XVII/XVIII wiek).

W zakrystii jest ludowa komoda z XVIII - XIX wiek oraz rokokowy feretron (około połowy XVIII wieku), według tradycji podominikański, z dwustronnym obrazem Matki Boskiej Różańcowej ze św. Dominikiem i św. Brigidą oraz Dzieciątka Jezus na hierogramie IHS.

W kościele znajduje się obraz Ukrzyżowania z Matką Boską Bolesną i św. Janem Ewangelistą (barokowy, koniec XVII wieku?), Św. Michała Archanioła (późnobarokowy, po 1761). Są też trzy obrazy według tradycji podominikańskie: Dzieciątko Jezus Salvator Mundi, adorowane przez cztery części świata podtrzymujące glob opleciony wężem z wyobrażeniem wypędzenia z raju (zapewne 1. połowa XVIII wieku) oraz Wizja św. Katarzyny Sieneńskiej z około połowy XVIII wieku, oba późnobarokowe, a także Śmierć św. Jana Nepomucena (rokokowy, około połowy lub 3. ćwierci XVIII wieku, zapewne według grafiki czeskiej). Do tego pounickie: Chrystus Nazareński z aniołami trzymającymi narzędzia Męki Pańskiej (zapewne 2. połowa XVIII wieku) oraz pięć z XIX wieku, między innymi Matka Boska, Chrystus Błogosławiący i Trójca Św.

Wśród rzeźb jest Chrystus Zmartwychwstały (późnobarokowa, prowincjonalna, zapewne z 2. połowy XVIII wieku, przemalowana); rzeźba niezidentyfikowanej świętej, barokowa o charakterze ludowym; płaskorzeźba Boga Ojca w obłokach, barokowo-ludowa. Do tego krucyfiks z XVII wieku, zapewne po 1631, pochodzący z nieistniejącego ołtarza głównego dawnego kościoła.

Do zabytkowych paramentów liturgicznych należy klasycystyczna monstrancja (4. ćwierć XVIII wieku), rokokowy relikwiarzyk w kształcie krzyża (po połowie XVIII wieku), dwanaście klasycystycznych lichtarzy z XIX wieku, ornaty (niektóre pochodzące z Włodawy, przeniesione w 1970 - 1971) - osiem późnobarokowych z tkanin broszowanych (XVIII wiek), jeden z nich z kolumną z pasa słuckiego (?), jeden ornat z tkanin (1. połowa XIX wieku), kapa z tkanin broszowanych (XVIII wiek), trzy księgi liturgiczne z XVIII wieku.

Przy ul. Kodeńskiej znajduje się cmentarz katolicki założony na przełomie XVIII/XIX wieku być może na miejscu dawnego cmentarza kalwińskiego, nieczynny od 1930 roku. Na obecnym, założonym w 1840, jest kilkanaście zabytkowych nagrobków z końca XIX/początku XX wieku.

Niedaleko niego położony jest nieczynny cmentarz żydowski założony na początku XX wieku, z fragmentami macew.

źródła

  1. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. VIII – woj. lubelskie, z. 18 - powiat włodawski, Warszawa 1975

  2. G. Michałowski, T. Jarmoszewicz, Sławatycze 1499-1999, Sławatycze 1999

  3. H. Mącik, Rzymskokatolickie budownictwo sakralne w diecezji lubelskiej w okresie rządów biskupa Franciszka Jaczewskiego [w:] Biskup Franciszek Jaczewski (1832-1914). Studia biograficzne z okazji 100. rocznicy śmierci, red. J. Marczewski, Lublin 2014

Grafika losowa