Pałac Kleniewskich w Kluczkowicach
W leżącej niedaleko Opola Lubelskiego wsi Kluczkowice, o której udokumentowane źródła historyczne pochodzą z XV wieku, znajduje się piękny, ziemiański pałac
Dobra opolskie w skład których wchodziło 20 folwarków – około 13 tysięcy ha zakupił w 1871 roku ziemianin i przemysłowiec Franciszek Kleniewski. Rok później majątek został podzielony między dwóch braci: Władysława, który otrzymał dwa klucze (kluczem nazywano folwarki znajdujące się pod jedną administracją): Opole Lubelskie i Niezdów i Jana, który otrzymał cztery klucze: Łaziska, Wrzelów, Kluczkowice i Szczekarków. Obaj bracia otrzymali staranne wykształcenie. Jan studiował prawo w Szkole Głównej w Warszawie a następnie rolnictwo w Akademii Rolniczej w Hohenheim (Wirtembergia). Bracia, oddani idei pozytywistycznej, przekształcili największe w guberni lubelskiej dobra we wzorowe gospodarstwa rolne. Nowi właściciele - Jan i Maria Kleniewscy początkowo zamieszkali w domu rządcy, a nowy pałac zaczęto wznosić w latach 80 XIX wieku i ukończono na początku XX wieku. Trudno jest określić datę budowy - w wieży pałacowej na belkach sufitowych można odczytać wybite daty 1829, 1830, 1832 - prawdopodobnie są to kolejne etapy wznoszenia pałacu. Część autorów lokalizuje siedzibę pałacu w miejscu istnienia dawnego dworu zaznaczonego jeszcze na mapie Karola de Perthees z 1786 roku ale nie ma go na tzw. Mapie Kwatermistrzowskiej z 1839 roku. Do przebudowy i rozbudowy dworu na reprezentacyjną rezydencję ziemiańską zatrudniono warszawskiego architekta Konstantego Wojciechowskiego.
Pałac jest eklektyczny, z elementami klasycystycznymi, założony na nieregularnym planie, o urozmaiconej bryłę. Częściowo jest parterowy, częściowo piętrowy, z ryzalitami, z wieżą nakrytą kopulastym hełmem, z ośmioboczną przybudówką z półkopułą na bębnie z lukarnami i latarnią oraz tarasem widokowym od południa. Od frontu pałac zdobi portyk kolumnowo-filarowy, podtrzymujący balkon z balustradą tralkową, poprzedzony schodami. Elewacje urozmaicają pilastry, gzymsy, nadproża okienne i bonie. Wnętrze, bogato urządzone, było odzwierciedleniem duchowego piękna właścicieli i głęboko zaszczepionego w sercu patriotyzmu. W największym pomieszczeniu, tzw. świetlicy, w której przyjmowano gości, znalazła się galeria 64 obrazów ukazujących wybitnych mężów stanu z dziejów Polski, namalowanych na zamówienie przez W. Gersona, Axentowicza, A. Piotrowskiego, R. Okońskiego, Chełmońskiego, F. Żmułkę i innych. Każdą z podobizn wykonał inny malarz, dzięki czemu kolekcja dawała wyobrażenie o stanie malarstwa portretowego w danej epoce. Obok była biblioteka w stylu zakopiańskim, autorstwa Stanisława Witkiewicza, którą wykonali cieśle góralscy: J. Tatara i A. Gąsienica. W unikatowym wnętrzu przetrwały boazerie, szafy i kominki ozdobione dekoracją snycerską o motywach góralskich oraz drewniane stropy. Maria Kleniewska wysoko oceniła pracę górali, pisząc w swoim pamiętniku: "szafy biblioteczne wyszły b. pięknie - obecnie w całości nasz styl rodzimy wyszedł pięknie, harmonijnie - nie gorzej, jak dusza sobie przednio wymarzyła". Sali gościnnej nadano wygląd świetlicy (holl) z epoki zygmuntowskiej, innej - styl swojski z XVII wieku itp.
Rodzina mieszkała w pałacu zaledwie pół wieku.
W czasie II wojny światowej posiadłość dostała się najpierw w ręce Niemców, później Rosjan. Większość wyposażenia pałacu, w tym meble, bogaty księgozbiór i liczne dzieła sztuki zostały rozgrabione. Z oryginalnego wyposażenia pałacu zachowały się sufity, podłogi i drewniane neoklasycystyczne obramienia drzwi i okien.
Pałac otacza znakomicie zachowany park krajobrazowy w stylu angielskim (który zaprojektował znany ogrodnik-planista Walerian Kronenberg) z pamiętającymi czasy Kleniewskich wiekowymi dębami, modrzewiami i lipami.
Dziś w pałacu mieści się szkoła rolnicza i Muzeum Regionalne, które udostępnia do zwiedzania dawna bibliotekę, jadalnię, salon, świetlicę i gabinet Jana Kleniewskiego. Pomieszczenia parteru zachowały swój pierwotny wystrój.
źródła:
Buglewicz U.: Kluczkowice. Ziemiańska rezydencja. Niedziela Lubelska (2021-08-03),
https://m.niedziela.pl Muzeum Regionalne w Kluczkowicach: Historia pałacu Kleniewskich w Kluczkowicach
Żabicki J.: Leksykon zabytków architektury Lubelszczyzny i Podkarpacia, Warszawa, Wydawnictwo Arkady, 2013..
