Dzisiejsza data:

Białka 

Wieś letniskowa położona w powiecie parczewskim, w gminie Dębowa Kłoda, leży wśród Lasów Parczewskich, nad Jeziorem Bialskim.

Warto zobaczyć:

Kaplica bł. Urszuli Ledóchowskiej (1760, 1986), dawniej cerkiew unicka Narodzenia NMP, przeniesiona z Horodyszcza koło Wisznic.

 Jezioro Bialskie – z czystą, przejrzystą, dobrze natlenioną wodą, z piaszczystymi plażami i kąpieliskami strzeżonymi. Ma kształt owalny o powierzchni 31,7 hektara i objętości 2 158 m³, jego maksymalna głębokość to 18,2 m, długość 728 m. Otoczone jest z jednej strony borem sosnowym, wzdłuż którego ciągną się piaszczyste plaże, z drugiej - trudno dostępnymi trzcinowiskami. Wokół jeziora powstała dogodna baza noclegowa w postaci domków letniskowych, ośrodków wypoczynkowych oraz pól kempingowych i namiotowych. W sezonie wypoczynkowym do Białki kursują z Lublina przyspieszone busy kilku prywatnych firm.

 Pomnik upamiętniający ofiary pacyfikacji 7 XII 1942 (wystawiony w 1960). Za pomoc udzielaną przez mieszkańców Żydom i jeńcom rosyjskim w czasie II wojny światowej Niemcy przeprowadzili w 1942 roku pacyfikację wsi, podczas której zamordowali 96 mężczyzn.

Zabytkowa aleja kasztanowa, około 50 kasztanowców o obwodzie do 450 cm i około 60 lip o obwodzie do 300 cm

 Kalendarium

 1530 – Białka otrzymała przywilej lokacyjny króla Zygmunta I Starego

1533 – król wydał przywilej dla Stanisława Opałki na sołtysostwo w swojej nowej wsi

1565 – według lustracji Białka miała 6 łanów ziemi uprawnej i mieszkało w niej 22 kmieci. Sołtysem wsi był Paweł Opałka. We wsi była karczma, karczmarz miał pół łana ziemi

1651 I 22 – król Jan Kazimierz nadał sołtysostwo w Białce rodzinie Opałków (Andrzejowi i Stanisławowi braciom oraz Marcinowi i Albartowi synom Alberta Opałkom), potwierdzając przywileje króla Zygmunta Starego

1651 XI 30 – król Jan Kazimierz wystawił w Warszawie przywilej wybraniectwa dla Stanisława i Jana Opałków - synów Wojciecha oraz Łukasza i Macieja- braci tegoż Wojciecha

1653 IX 6 – w obozie pod Haliczem Jan Kazimierz nadał bratu „uczciwego" Jana Opałko - Marcinowi ze wsi Białka „wolności wybranieckie" to jest: „wolnego używania łanu miej zupełnego, z wszystkimi przynależnościami, warzenia piwa, gorzałko palenia, miodu sycenia, także wolnym wyrębie w borach i lasach starostwa Parczewskiego. Drew tak na budynek jako i opał, na swą własną domową potrzebę, etc. i że od wszystkich robót, czynszów, zaciągów, podatków, stacyj żołnierskich, pomocy do żniw wolny być ma...". Jan Opałka otrzymał wolności od danin i czynszów w zamian za zasługi na polu bitwy polsko-rosyjskiej pod Cudnowem

1661 – po powstaniu Chmielnickiego i potopie szwedzkim w Białce mieszkało zaledwie 3 zagrodników

1676 – według spisu pogłównego wieś zamieszkiwało już 47 mieszkańców

1718 – zanotowano, że wskutek działań wojennych i przemarszów wojsk (III wojna północna) wieś jest niemal opuszczona

1787 – w Białce oraz Bednarzówce mieszkało w sumie ponad 100 osób

1799 – według Inwentarza Starostwa Parczewskiego wieś Białka wchodziła w skład folwarku Jedlanka (razem z wsiami Jedlanka, Drozdówka, Rudka). Karczma w Białce stała przy drodze przez wieś wiodącej z Jedlanki do Uhnina. W krytym słomą budynku była jedna izba, a w niej długi stół aż do szynku i ławy dookoła ścian oraz komora. Za karczmą stał browar z octownią i obórka. Wszystkie budynki były drewniane. Jezioro Bialskie nosiło wówczas nazwę „Białeckie". We wsi mieszkali gospodarze: Kondracki, Stelmaszczuk, Tymoszczuk, Zając, Gątarz, Swiderski, Sujka. Mieszkańcy wsi trudnili się rolnictwem oraz rybołóstwem (dostarczali ryby na dwór starościński, na stoły rządców folwarków i służby, a także na sprzedaż) i pszczelarstwem (w Inwentarzu odnotowano 2 barcie w Smolnikach pod Białką, po jednej barci nad Długim pod Białką i nad Jeziorem Białeckim)

1813 – Białka stała się własnością Karola i Tadeusza, synów zmarłego Rocha Kossowskiego, starosty parczewskiego

1818 – dobra białeckie przejął generał Filip Haumann

1827 – wieś miała 31 domów i 177 mieszkańców

1841 – w Białce i Sójce mieszkało 71 unitów

1842 – Białka weszła w skład dóbr podarowanych przez carat gen. Konstantemu Kruzenszternowi (majorat Uhnin)

1859 – we wsi mieszkało 112 unitów

1863 VIII 19 – podczas Powstania Styczniowego maszerujący w kierunku Sosnowicy oddział Karola Krysińskiego (który obozował w Białce) zaatakowały trzy roty rosyjskich żołnierzy (około 420) z kostromskiego pułku piechoty, wzmocnionych dwoma armatkami. W krwawej bitwie, według powstańców nie rozstrzygniętej, a według Rosjan zwycięskiej dla nich, Krysiński stracił 14 zabitych, których pochowano na cmentarzu w Sosnowicy

1863 IX 1 – wojska rosyjskie rozbiły pod Białka powstańcze partie Józefa Jankowskiego ps. „Szydłowski" i Adama Andrzeja Zielińskiego. Od całkowitej klęski ocalił powstańców gęsty las i bagniste drogi, na których ugrzęzły cztery rosyjskie działa, a rosyjska piechota w sile siedmiu kompanii i kawaleria (szwadron ułanów i dwie sotnie kozaków) pod dowództwem ppłk Antuszewicza i ppłk Rombacha, nie mogły rozwinąć się do decydującego ataku. Powstańcy stracili kilkunastu zabitych, których pochowano na cmentarzu w Sosnowicy, obok ich kolegów poległych 19 sierpnia. Wielu powstańców zostało rannych, wśród nich był 17-letni Aleksander Głowacki (Bolesław Prus)

1867 – Białka znalazła się w granicach nowej gminy Dębowa Kłoda we włodawskim „ujeździe" siedleckiej guberni

1875 – Rosjanie uruchomili w Białce szkołę z rosyjskim językiem wykładowym

1880 – liczba mieszkańców wsi wynosiła 290 osób

1905 – byli unici z Białki oraz ich dzieci i wnuki zapisali się do księgi „Liber Convensorum" w kościele parczewskim, wstępując w szeregi wyznawców Kościoła rzymsko-katolickiego

1915 – Rosjanie ewakuowali część ludności z Białki w głąb imperium rosyjskiego, wśród niej był Stanisław Bartosiewicz, który wziął udział w rewolucji bolszewickiej 1917 roku

1921 – według spisu powszechnego Białka dzieliła się na kilka części: Białka Folwark (nie była zamieszkała), Białka Leśniczówka (zamieszkała przez 17 osób, stał tu jeden dom - leśniczówka), Białka Smolarnia (z dwoma domami i 20 miesz­kańcami) i Białka wieś (licząca 359 mieszkańców i 58 domów). Wieś Białka miała prawo wolnego do­stępu do jeziora w celu pojenia inwentarza. We wsi przeważała ludność rzymsko-katolicka, była też grupa prawosławnych - 67 osób należących teraz do parafii prawosławnej w Sosnowicy i 15-osobowa grupa grekokatolików, należących do parafii neounickjej w Holi

1925 – wybudowano 1 – klasową szkołę, do której uczęszczało 45 dzieci z Białki, Sójki, Smołami i Walerianowa

1942 IX – Niemcy zastrzelili 5 mieszkańców wsi i spalili dom oraz zabudowania gospodarcze

1942 XII 7 – za pomoc udzielaną przez miesz­kańców wsi Żydom ukrywającym się w tzw Bazarze, Niemcy spacyfikowali wieś

1944 VI – VII – w Białce stacjonowały oddziały 27 Wołyńskiej Dywizji AK

1944 VII 18 – 21 – lasy okolic Białki były miejscem niemieckiej akcji „Wirbelsturm” (Cyklon) skierowanej przeciw partyzantom z 27 Wołyńskiej Dywizji AK

1977 VII 16 – Rada Państwa PRL nadał wsi Białka Krzyż Grunwaldu III klasy za zasługi w walce z okupantem hitlerowskim

1992 VII 5 – biskup siedlecki Jan Mazur uroczyście poświęcił kaplicę bł. Urszuli Ledóchowskiej w Białce

 

 kalendarium opracowano według http://www.rowerowyparczew.pl/content/view/344/166/, dostęp 2014-01-07

Grafika losowa