Bogdan Lachert
Jednym z ważniejszych twórców architektury awangardowej lat 20 i 30 był Bohdan Kazimierz Lachert de Peselin
Jego rodzina wywodziła się z Saksonii a do Polski przybyła pod koniec XVII wieku wraz z dworem króla Augusta II. Ojciec przyszłego architekta - Wacław, pracował w Warszawie w warszawskiej ekspozyturze fabryki włókienniczej Braci Prochorow - Prochorowskaja Trechgornaja Manufaktura. Zbieg okoliczności spowodował, że w 1896 roku został przeniesiony do Moskwy. I tam przyszły na świat jego dzieci, w tym pierworodny Bohdan. W 1918 roku Wacław wraz z rodziną uciekł z Moskwy i szczęśliwie dotarli do swojego majątku w Ciechankach. Pod koniec wakacji rodzina została podzielona: matka z czwórką młodszych dzieci przeniosła się do Lublina natomiast Wacław i Bohdan wyjechali do Warszawy. Początkowo Bohdan wstąpił na Wydział Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. W tym samym roku na fali nastrojów społeczno-politycznych rozbrajał Niemców, a niedługo po tym wstępuje do 2-go Pułku Ułanów i jedzie na front. 28 stycznia 1920 roku składa podanie o przyjęcie na Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, które przerywa ponowny wyjazd na front. Trafia tam do niewoli bolszewickiej - aresztowany przez Czeka zostaje osadzony w więzieniu z niezatwierdzonym wyrokiem śmierci. Z niewoli wykupuje go ojciec i za szczęśliwy powrót syna stawia przydrożny, dębowy krzyż zaprojektowany przez Bohdana. W listopadzie 1921 roku składa prośbę o ponowne przyjęcie na Wydział Architektury. Jego przełożonym, promotorem, mentorem zostaje profesor Rudolf Świerczyński - ważna postać w polskiej architekturze pierwszych dekad XX wieku, której dorobek oddziaływał na kilka kolejnych pokoleń architektów. Profesor Świerczyński był przedstawicielem tzw. zmodernizowanego klasycyzmu czyli charakterystycznego dla ówczesnych gmachów użyteczności publicznej stylu, łączącego nowoczesne konstrukcje i geometryczne uproszczenia ze stylową elegancją. Już wtedy w młodym Lachercie zaczęły kształtować się idee i poglądy na kształtowanie przestrzeni poprzez architekturę jakie stworzyły go jako jednego z należących do awangardy architektów. Na pierwszym roku studiów zaprzyjaźnił się z Józefem Szanajcą, który z czasem stał się nieformalnym członkiem rodziny. W czasopiśmie "Architektura" tak wypowiedział się o przyjacielu: "Tworzyliśmy z Józefem Szanajcą całkowitą wspólnotę. Była to największa, niepowtarzalna przyjaźń mojego życia. Myślę, że taka przyjaźń należy do najlepszych wydarzeń, jakie mogą człowieka spotkać." We wrześniu 1922 roku Bohdan żeni się z Ireną z Nowakowskich. Rok później na świat przychodzi pierwszy syn, Krzysztof. Rodzinny, drewniany dwór staje się za ciasny dla powiększającej się rodziny, dlatego w 1924 roku Bohdan, wówczas student trzeciego roku otrzymał zlecenie zaprojektowania i zrealizowania nowego dworu. Jak niesie rodzinna legenda, był tak zaangażowany w powstawanie dworu, że nie zauważył, że ukochana żona niedługo urodzi mu drugie dziecko. Nie zdążyli na czas dojechać do Warszawy i drugie dziecko urodziło się w Lublinie.
W 1926 roku Bohdan Lachert obronił dyplom i w tym samym roku wraz z Józefem Szanajcą założył autorską pracownię oraz rozpoczął współpracę z innymi architektami, malarzami i grafikami. (L. Niemojewski, S.i B. Brukalscy, H.i Sz. Syrkusowie, H. Stażewski, A. Pronaszko). Był współzałożycielem grupy twórczej Praesens (1926), (ugrupowanie plastyków i architektów, którzy głosili program o zerwaniu z tradycyjnymi formami w sztuce), przekształconej w polską sekcję Congres Internationaux d'Architecture Moderne (CI AM) (1928). Lachert nie bał się eksperymentów. Dowodem na to jest jeden z pierwszych zrealizowanych przez niego obiektów, czyli dom własny w Warszawie przy ulicy Katowickiej, wzniesiony w latach 1928-1929 zaraz jak nabył uprawnienia budowlane. Szeregowy dom modułowy wykonany z pianobetonu, tzw. celolitu - nowatorskiego materiału (opatentowanego trzy lata wcześniej przez duńskiego inżyniera Ch.Nielsena), który prosty w produkcji, lekki, dobrze izolujący miał być alternatywą dla cegły. W trzyrodzinnym budynku Lachert zastosował pięć zasad nowoczesnej architektury: konstrukcja na słupach, wolny plan, wolna elewacja, poziome pasy okien, taras na płaskim dachu. Dom był pionierską realizacją w szeroko rozumianym stylu Le Corbusiera na terenie Warszawy. Oprócz celolitu Lachert testował też tzw. muroblok (materiał z odpadków, powstałych przy obróbce drewna).
Bohdan Lachert sam lub z Józefem Szanajcą zrealizował kilka obiektów mieszkalnych w Warszawie. To między innymi galeriowce przy ul. Francuskiej 12 i Berezyńskiej 28 czy dom wielorodzinny Z. Wasiutynskiego. W 1934 roku na Żoliborzu powstał zespół domów szeregowych dla pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i dom wielorodzinny Funduszu Emerytalnego BGK. Wyjątkowo efektowna była willa A. i O. Szyllerów, zbudowana w 1928 - kunsztowna kompozycja różnej wielkości brył geometrycznych. Mało znaną, a ciekawą realizacją duetu Lachert-Szanajca jest Dom Macierzysty Diakonis "Tabita" w Konstancinie. Pracował w Warszawie, ale był zaangażowany w realizację tak ważnych modernistycznych przedsięwzięć II Rzeczypospolitej, jak budowa Gdyni czy prezentacja Polski poza granicami kraju. Za pawilon gospodarczy na paryskiej wystawie Sztuka i technika w życiu współczesnym (1937) otrzymał nagrodę grand prix. Architekt ma na koncie wiele projektów wnętrz, mebli, neonów, plakatów, kominków, obwolut książek a nawet tak drobnych elementów wyposażenia jak np. klamki czy figury szachowe. W okresie okupacji uczył architektury na tajnych kompletach. Po wojnie został członkiem zespołu Biura Odbudowy Stolicy. Jako kierownik Pracowni Zakładu Osiedli Robotniczych opracował architektoniczno- urbanistyczną koncepcję Muranowa Południowego. Mimo zmiany systemu politycznego Lachert nie zmienił swoich poglądów na architekturę. Nadal uważał, że powinna ona nie tylko służyć ludziom, być użyteczna i praktyczna, ale i stanowić znak swoich czasów, a więc promować innowacje, dążyć do ulepszeń, nowoczesności. Zawodowo związany z Wydziałem Architektury Politechniki Warszawskiej był jej dziekanem i profesorem. Otrzymał tytuł oficera Legii Honorowej Republiki Francuskiej w 1939 roku. Wyróżniony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1966), honorową nagrodą m.st. Warszawy (1983) oraz prestiżową nagrodę SARP za całokształt działalności (1984).
Zmarł 8 stycznia 1987 roku i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
źródła:
Cymer A.: Bohdan Lachert 13.06.1900- 8.01.1987#architektura CULTURE.PL
Historia Rodu Lachertów i Reytanów PL-BY-UA 2014-2020 Funded by the European Union
