Kościół pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Częstoborowicach

           Miejscowość Częstoborowice po raz pierwszy była wzmiankowana w 1326 – 1327, z istniejącą już wtedy parafią. Według autorów Dziejów gminy… parafia powstała raczej w latach 1425 – 1430, bo wtedy została uposażona przez Elżbietę Stryjeńską oraz właścicieli dworów w Dąbiu i Rybczewicach. Drugi z kolei drewniany kościół został ufundowany w 1470 (?) przez Jakoba Dłuto de Kozice, dziedzica Rybczewic. W 1565 miał już wezwanie św. św. Piotra i Pawła. W latach 1570 – 1604, w związku ze zwycięstwem reformacji, był nieczynny (zamknął go Piotr Stryjeński, dziedzic Stryjny). Po najazdach szwedzkich i kozackich z połowy XVII wieku był w złym stanie, w 1720 został rozebrany.

           W 1696 proboszcz ks. Zaborski rozpoczął własnym sumptem budowę kościoła z łamanego kamienia wapiennego. Dokończono ją w latach 1718 – 1731 (kamienna podłoga, drewniana galeryjka dookoła kościoła, która istniała do 1793, ołtarze i ambona). Nabożeństwa sprawowano w nim od 1720. W 1793 strawił go pożar. Podczas remontu do pierwotnej nawy dobudowano małe prezbiterium, niewielką zakrystię i skarbiec, a także obok kościoła dzwonnicę. Kościół został konsekrowany w 1794, w 1827 spłonął. Kolejne remonty i przekształcenia nastąpiły w 2. połowie XIX wieku (między innymi w latach 1878 – 1885 dach z blachy, rozbudowanie zakrystii, w 1887 nowy chór).

           W kościele znajduje się sześć ołtarzy, w głównym jest obraz Matki Boskiej Zwycięskiej, który w 1864 został przeniesiony z kaplicy dworu Sobieskich w Pilaszkowicach (według tradycji miał towarzyszyć królowi Janowi III w bitwie pod Wiedniem).

           Na cmentarzu parafialnym (w jego przedniej części, skierowana frontem do bramy głównej) znajduje się neogotycka kaplica grobowa rodziny Drojeckich. Wystawiono ją zapewne w początkach XX wieku. Została zbudowana z cegły i żelbetonu, otynkowana tylko wewnątrz. Jest niewielka, jednoprzestrzenna, na rzucie prostokąta. Nakryta dwuspadowym dachem o łukowo wygiętych połaciach, tworzących w przekroju ostrołuk. Dach stanowi zarazem kolebkowo-ostrołukowe (żelbetowe) sklepienie wnętrza kaplicy.

           Rozwiązanie elewacji zewnętrznych jest oszczędne. Na osi fasady jest płytka nisza ostrołukowego portalu, który ujmuje otwór wejściowy – prostokątny, zamknięty łukiem odcinkowym, sięgający tylko do 2/3 wysokości portalu. W płaszczyźnie tympanonu znajduje się napis GRÓB DROJECKICH. Powyżej (pośrodku szczytu) jest okrągła blenda z wykutym w piaskowcu popiersiem Chrystusa. Całość wieńczy krzyż kowalskiej roboty. W elewacjach bocznych są po trzy małe, prostokątne okienka o półkolistych zamknięciach, w elewacji tylnej duży oculus. Wszystkie otwory mają opaski kształtowane w cegłach.

           Otwór wejściowy osłania ozdobna, metalowa krata (firmy Schulz & Defleiss z Berlina), wykonana techniką kucia i odlewu, zdobiona motywami roślinnymi oraz herbami Drojeckich. Otwory okienne wypełniają geometryczne witraże z motywem plecionki (w elewacjach bocznych) oraz figuralny, z przedstawieniem Matki Boskiej (w oculusie).

           Wewnątrz kaplica także ma skromny wystrój, jest na gładko otynkowana. W posadzce z płyt ceramicznych znajduje się wejście do krypty grobowej. Jedyne stałe wyposażenie to mensa ołtarzowa wykonana z piaskowca, z frontalem, który zdobi fryz z trzech blend o profilu łuków trójlistnych w ośli grzbiet.

źródła:

1. Dzieje gminy Rybczewice, red. L. Świetlicki, Rybczewice – Piaski – Lublin 1996

2. J. Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998