Kościół Braci Mniejszych św. Franciszka (oo. reformaci) pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny i Wniebowzięcia NMP
Kościół wybudowany został na wzgórzu o dawnej nazwie Plebania Góra, nazwa ta obecnie nie jest używana, pozostała tylko nazwa wąwozu Plebanka, biegnącego przy wzgórzu.
W 1589 proboszcz kazimierski Mateusz Bechem przekazał Plebanią Górę Mikołajowi Przybyle w zamian za tereny przyległe do kościoła parafialnego. Fundatorami kościoła byli mieszczanie kazimierscy: Mikołaj Przybyło, jego ojciec Bartłomiej i szwagier Albert Bugnerowic.
Konsekracji kościoła dokonał 11 sierpnia 1591 roku sufragan krakowski biskup Paweł Dembowski. W 1627 roku przy kościele osiedlili się franciszkanie - reformaci, którzy powoli świątynię rozbudowali, a w latach 1638-1668 dobudowali część klasztorną, otoczoną w 1. połowie XVIII wieku wysokimi murami obronnymi z wejściem w postaci tzw. krytych schodów o 60 stopniach.
Klasztorny kronikarz pisał, że w 1634 roku waga samych srebrnych wyrobów wynosiła 30 funtów, a w 1657 ponad dwa razy tyle. W tymże roku Szwedzi spalili miasto, a kozacy zrabowali zamurowane wota i drogocenne depozyty okolicznych mieszkańców o łącznej wartości ponad miliona złotych. Stało się tak za sprawą zdrady murarza, który kosztowności zamurowywał.
W latach 1762-1768 została wykonana gruntowna przeróbka kościoła (dobudowano zakrystię).
W 1794 roku zdjęto wota jakie od czasów wspomnianej klęski zawisły w kościele. Tym razem 38 funtów wyrobów srebrnych i złotych braciszkowie oddali dla wspomożenia powstanie kościuszkowskiego, niecały miesiąc później powstanie upadło, a słuch po kosztownościach zaginął.
Budynek został spalony w roku 1827, odbudowany w raku 1828.
W czasie powstania listopadowego w kazimierskich spichlerzach i klasztorze zgromadzono ogromne zapasy żywności i furażu dla potrzeb powstania. Tylko niewielką część udało się uratować wywożąc za Wisłę. Większość trafiła w ręce Rosjan.
W powstaniu styczniowym oo Reformaci biorą czynny udział. Ukrywają i pielęgnują rannych. Ojciec Leon Głowacki był kapelanem oddziałów powstańczych zgrupowanych w Kazimierzu. Aktywnymi uczestnikami patriotycznego zrywu są też gwardian ojciec Roch Jaśkiewicz, ojciec Jakub Burzyński, ojciec Bonawentura Czerniawski i furtian brat Symeon Czerniakowski. Dwaj ostatni swój udział w powstaniu przypłacili życiem.
Po upadku powstania następuje kasata klasztoru – 18 czerwca 1866 roku zakonnicy opuszczają klasztor przenosząc się do Pińczowa. Na straży ocalałego majątku klasztornego pozostał samotnie ojciec Adrian (Hadrian) Gałuszkiewicz. Trwał na swoim posterunku ponad dwadzieścia lat. Stał się bohaterem noweli Bolesława Prusa „Z żywotów świętych”. Zmarł w listopadzie 1889 roku.
Analogiczną funkcję jak ojciec Adrian Gałuszkiewicz pełnił kilkadziesiąt lat później ksiądz Stanisław Szepietowski, wielki przyjaciel malarzy nazywany przez nich opatem. W owym czasie cele nieczynnego nadal klasztoru pełniły funkcję internatu utworzonej w 1918 roku Szkoły Rzemiosł Artystycznych. Ksiądz Szepietowski przebywał w Kazimierzu do 1928 roku. W 1927 roku reformaci powrócili do kazimierskiego klasztoru i od tego czasu dynamicznie rozwijał się tutaj kult maryjny.
W okresie okupacji (od 1942 do lipca 1944 roku) klasztor zajmowało gestapo, a piwnice zamieniono na więzienie. Swoją pierwotną funkcję pełnił jedynie przyklasztorny kościół.
W 1956 roku w klasztorze powstało muzeum, którego eksponaty obejmują: rękopisy, stare druki, dawne rzeźby i obrazy oraz relikty regionalne z okolic Kazimierza.
Kościół jest murowany, jednonawowy, barokowy,
przy prezbiterium znajduje się zakrystia, za ołtarzem głównym chór zakonny. Zachował wystrój pierwotny, ołtarze są drewniane, rokokowe z 2. połowy XVIII wieku. Na uwagę zasługuje przede wszystkim ołtarz główny z 1770 roku według projektu arch. Tomasza Hoffmana z obrazem Zwiastowania NMP (z około 1600 roku), czczony od wieków jako słynący łaskami.
Kościół posiada cztery ołtarze boczne: przy tęczy po lewej stronie z obrazem św. Antoniego,
po prawej ołtarz z obrazem św. Franciszka z Asyżu. W nawie po prawej stoi ołtarz z obrazami św. Józefa z Dzieciątkiem Jezus
oraz św. Piotra z Alkantary, zaś po lewej – ołtarz z obrazem nauczania Maryi.
Warto również zwrócić uwagę na epitafia rodziny Przybyłów,
żelazne drzwi kute z datą 1589, pochodzące z pierwotnego kościoła, drewnianą studnię na wirydarzu klasztornym z 1629 roku. Na korytarzyku znajduje się zegar szafkowy ozdobiony obrazem Zwiastowania, wykonany przez brata Joachima Gutowicza, z widniejącą datą „1763”.
Po stronie południowej kościoła znajduje się murowany budynek klasztorny, zbudowany w czworobok, z wirydarzem.
Przy schodach do świątyni jest kapliczka Matki Boskiej z 1922 roku projektowana przez Jana Koszczyca-Witkiewicza.
