Dzisiejsza data:

           Po ukazie tolerancyjnym z 1905 powstało na Lubelszczyźnie wiele kościołów w stylu neogotyckim – takim, jaki według ówczesnych przekonań był szczególnie odpowiedni dla świątyń katolickich. Nazywane czasem z przekąsem „wiejskimi katedrami” – smukłe, górujące dzięki swym wieżom nad okolicą, czerwono-ceglane stały się w powszechnym odbiorze synonimem neogotyku.

          Kościół w Podedwórzu powstał w latach 1911 - 1914, kiedy po nieudanej interpelacji w sprawie odzyskania kaplicy Szlubowskich,miejscowi katolicy dostali w zamian pozwolenie od władz carskich na wybudowanie nowej świątyni. Wkrótce po uzyskaniu tego zezwolenia zawiązał się komitet parafialny – z Henrykiem Zaleskim, właścicielem pobliskiego majątku Antopol na czele. Każdą z sześciu wsi wchodzących w skład parafii reprezentował jeden mieszkaniec. Świątynia miała być duża, zaangażować więc chciano architekta gubernialnego z Siedlec Zygmunta Zdańskiego. Ostatecznie projekt kościoła wykonał Stefan Szyller, wzięty warszawski autor wielu kościołów w stylu neogotyku nadwiślańskiego. Większość funduszy na budowę pochodziła ze zbiórki przeprowadzonej wśród ludności, również m.in. po 5 tysięcy rubli dali ziemianie Zaleski i Mierzeński. Jeszcze w 1911 założono fundamenty świątyni, w 1912 stanął jej wysoki, granitowy cokół. W listopadzie 1914 ogłoszono zakończenie budowy. Kościół poświęcił ówczesny biskup lubelski, Zenon Kwiek.

Kościół położony jest na wschodnim krańcu Podedwórza, przy drodze do wsi Opole. Murowany, z czerwonej cegły (nazywany „czerwonym” w odróżnieniu od „białego” – dawnej kaplicy Szlubowskich), wewnątrz otynkowany. Jak pisze Jerzy Żywicki – zyskał interesującą architekturę. Ma trójnawowy (halowy), na rzucie prostokąta korpus i asymetryczną fasadę. Współtworzą ją dwie, nierównej wysokości, kwadratowe wieże, zakończone smukłymi iglicami. Wyższa (i masywniejsza) wpisana jest w południowo-zachodni narożnik korpusu. Niższa – całkowicie wtopiona w drugi z frontowych narożników korpusu – jest również czterokondygnacyjna, ale powyżej drugiej kondygnacji przechodzi w ośmiobok. Korpus przykryty jest dwuspadowym dachem z ozdobnymi szczytami. Od północy w jego narożniki wpisane są częścią swego obwodu walcowate wieżyczki zwieńczone ośmiopołaciowymi iglicami; ich wnętrza mieszczą klatki schodowe łączące zakrystie z lożami. Fasadę kościoła zdobi też duża rozeta z maswerkami. Nad nią schodkowy szczyt z krenelażem i ostrołukowymi blendami podkreślonymi jasnym tynkiem. „Gotycki” motyw ostrołuku przewija się w otworach okiennych, prześwitach dzwonnych wież, otworach wejściowych, otynkowanych blendach. Ściany dekoruje profilowany gzyms.

Nawy kościoła rozdzielone są ostrołukowymi arkadami i czworobocznymi filarami (z wiązkami kolumienek o roślinnych kapitelach przy każdym boku). W górnej ścianie prezbiterium trzy ostrołukowe arkady, poprzez które można z lóż śledzić nabożeństwo. Z zakrystii prowadzą do nich kręte schody. Sklepienie jest krzyżowe, tylko w prezbiterium gwiaździste.

Dwie okrągłe baszty przy prezbiterium miały prawdopodobnie sugerować obronny charakter budowli – twierdzy katolicyzmu i polskości. Według pierwotnych planów kościół miał zyskać jeszcze kolumnowy portyk przed fasadą. Jego budowę przerwała I wojna światowa. Sprowadzone w tym celu wielkie bloki piaskowca do dziś leżą przed kościołem.

Wystrój świątyni koresponduje z charakterem jej architektury. Drewniane ołtarze, ambonę, ławki, konfesjonały wykonał po II wojnie światowej Franciszek Maksymiuk – artysta snycerz z Komarówki Podlaskiej. W oknach w części ołtarzowej kościoła kilka lat temu zostały umieszczone witraże ufundowane przez Alicję Rudniewską – potomkinię Zaleskich, dziedziców Antopola. Kryptę z ich grobami kryją podziemia kościoła.

 źródła:

  1. Ewa Koziara, Antopol – Tokary. Wskrzeszone wspomnienia, Konstantynów 2010

  2. Dariusz Tarasiuk, Dzieje parafii Opole wpisane w dziedzictwo regionu, Podedwórze-Lublin 2010

  3. Jerzy Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998

Grafika losowa