Parafia rzymskokatolicka w Ratoszynie istniała już w XIV wieku (wzmiankowana 1328).
Od 1541 była tu świątynia filialna parafii w Chodlu. Drewniany kościół, spalony w 1737, odbudowany został w 1747 przez jezuitów z Chodla. Stał on jeszcze w początkach XX wieku, ale był już w złym stanie i za mały na potrzeby parafii. Inicjatorem wzniesienia nowego był Ludwik Nowakowski, właściciel dóbr ratoszyńskich i chodelskich. Sfinansował on połowę kosztów budowy, drugą – parafianie z Ratoszyna. Starania o uzyskanie rządowego pozwolenia rozpoczęto w 1906, wkrótce praca ruszyła. Stary kościół został rozebrany (drewno posłużyło do budowy plebanii), ale dla jego upamiętnienia usypano w tym miejscu kopiec z figurą Matki Boskiej na szczycie.
Nowy, w stylu neogotyckim, według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego, ukończono w 1911 roku. Jednocześnie trwało wyposażanie go wewnątrz – neogotycką ambonę zaprojektował sam Dziekoński. Według jego planów miała też powstać dzwonnica, ale nie doszło to do skutku. Obie wojny światowe kościół przetrwał bez większych uszkodzeń. W 1946 został wewnątrz otynkowany i pokryty polichromią. W 1975 podczas gwałtownej burzy runęła wieżyczka na sygnaturkę (drewniana), wymieniono ją wtedy na stalową
Kościół w Ratoszynie jest murowany z cegły, orientowany, wzniesiony na planie krzyża łacińskiego. Ma jednonawowy, trójprzęsłowy korpus z szerokim transeptem o zamkniętych pięciobocznie ramionach. Prezbiterium jest nieco węższe od korpusu, ale tej samej wysokości, jednoprzęsłowe i zamknięte pięciobocznie. Po jego bokach znajdują się prostokątne, dwudzielne i zamknięte trójbocznie zakrystia i skarbiec.
Elewacje pozostawiono w surowej, czerwonej cegle. Kontrastują z nią otynkowane na biało pola ostrołukowych blend, zdobiących ściany fasady, transeptu i prezbiterium. Fasada jest jednoosiowa, zwieńczona trójkątnym, uskokowym szczytem z masywnymi blankami na krawędziach. W jej przyziemiu mieści się lekko zryzalitowany domek portalowy z głęboką, ostrołukową wnęką portalową o profilowanych krawędziach, otaczającą wejście główne do kościoła. Powyżej jest okrągłe okno w formie czterolistnej rozety. Cała fasada jest rozczłonkowana ostrołukowymi, tynkowanymi blendami. W jednej z nich, na osi fasady, umieszczona jest figura Najświętszej Marii Panny z Dzieciątkiem. Dodatkową dekorację fasady stanowi fryz z ceglanymi kształtkami, który koronuje szczyt i przedłużony jest na elewacje boczne korpusu, transeptu i prezbiterium. Pozostałe cztery wejścia do kościoła są prostokątne i zamknięte łukiem odcinkowym. Otwory okienne mają kształt znacznie wydłużonych prostokątów o ostrołukowych zwieńczeniach. W oknach korpusu są dekoracyjne, ceglane, maswerkowe ramy.
Elewacje boczne korpusu oraz naroża transeptu i prezbiterium są wzmocnione dwuskokowymi skarpami, pomiędzy nimi otwory lub blendy okienne. W zachodniej części korpusu są domki portalowe. Elewacje zakrystii i skarbczyka są oskarpowane, przeprute oknami o ostrołukowych zwieńczeniach oraz zwieńczone kształtowanymi z cegieł krenelażowymi i profilowanymi gzymsami. Nad korpusem, transeptem i nawą dachy są dwuspadowe, zamknięte pięciopołaciowo, nad zakrystią i skarbczykiem daszki pulpitowe. Nad skrzyżowaniem naw umieszczona jest czworoboczna, ażurowa wieżyczka na sygnaturkę, nakryta hełmem w formie iglicy.
Wewnątrz kościół jest otynkowany na gładko i polichromowany. W surowej cegle pozostawiono żebra sklepienne, przyścienne filary w nawie, obramienia wnęk i ram okiennych. Wiązkowe, przyścienne filary w nawie stanowią podporę dla żeber sklepiennych oraz ramy dla głębokich, ostrołukowo zamkniętych nisz, w których umieszczone są okna. Balkon chóru muzycznego nadwieszony nad główną kruchtą kościoła jest oparty na półkolistej arkadzie. Ma dekoracyjną, profilowaną z cegieł ramę. Środkowe przęsło transeptu ma ścięte naroża, co nadaje mu kształt ośmioboku. Boczne przęsła transeptu oddzielone są od środkowego ostrołukowymi arkadami. Ściany w nawach bocznych są ostrołukowymi niszami, z ceglanymi ramami na obrzeżach. Prezbiterium oddziela od naw nieznaczne przewężenie ostrołukowej arkady tęczowej. Na ścianie prezbiterium znajduje się płyta epitafijna fundatora kościoła. Prezbiterium, zakrystia, skarbczyk, korpus oraz boczne przęsła transeptu nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Środkowe przęsło transeptu ma sklepienie gwiaździste, pod balkonem chóru muzycznego jest ono kolebkowo-krzyżowe.
Wyposażenie kościoła jest po części neogotyckie (ambona, konfesjonały, chrzcielnica, organy oraz stacje Męki Pańskiej). Ołtarz główny (w nim obraz Matki Boskiej Gidelskiej) i ołtarze boczne, późnobarokowe, przeniesione ze starego kościoła. Z zabytków jest jeszcze m.in. barokowy feretron (1707, odnawiany 1884), późnobarokowy relikwiarzyk, kielich z około połowy XVII wieku, dwa berła procesyjne z XVIII wieku, XVII-wieczny mszał z drzeworytami.
Przykościelna dzwonnica pochodzi z około połowy XVIII wieku. Jest drewniana, konstrukcji słupowo-ramowej, oszalowana. Prostokątna, dwukondygnacyjna, z czterolistnymi otworami dzwonowymi w górnej kondygnacji. Dach ma namiotowy, kryty gontem i zwieńczony pazdurem.
Źródła:
1. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 1 - powiat bełżycki, Warszawa 1960
2. Jerzy Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998
