Dzisiejsza data:

Wybudowany został w 1881 jako zbór ewangelicki w stylu neogotyckim.

Ewangelikami byli osadnicy niemieccy (i ich potomkowie) sprowadzeni na Ziemię Chełmską po powstaniu styczniowym. We wsi była też cerkiew grekokatolicka św. Michała Archanioła, najpierw drewniana (w 1751 ufundował ją Andrzej Olędzki, chorąży krasnostawski), a od 1832 murowana. Od 1865 prawosławna, po I wojnie światowej przejął ją kościół rzymskokatolicki, wkrótce erygowano parafię. Równocześnie, aż do II wojny światowej działała parafia ewangelicka. Obie świątynie podczas wojny wysadzili w powietrze wycofujący się Niemcy. Kościół zburzyli całkowicie, zbór częściowo. W 1944 pozostałości zboru (po ewakuowaniu się ewangelików opuszczone) przejęli w użytkowanie katolicy.

Jego odbudowa polegała na rekonstrukcja zniszczonej części frontowej wraz z wieżą. Korpus nawowy (ale bez wieży) odtworzono w ciągu dwóch lat. Po odbudowie wygląd świątyni zmienił się. Zniknęły obszerne, drewniane, typowe dla kościołów ewangelickich empory (galerie, balkony otwarte do wnętrza budowli), które obiegały wszystkie ściany naw. Otwory okienne w niższej kondygnacji pierwotnie dwupoziomowych ścian korpusu zostały zamurowane (oświetlały one tę część korpusu, która znajdowała się pod emporami).

Własnością parafii ewangelicko-augsburskiej kościół był formalnie do 1948, wtedy został sprzedany parafii rzymskokatolickiej. Kolejne lata trwało odnawianie kościoła, m.in. w 1955 wymieniono filary międzynawowe z drewnianych na murowane. W 1967 zakończono budowę wieży, którą zaprojektował architekt Witkowski z Lublina, w kolejnym roku wybudowano balkon chóru muzycznego.

Kościół w Kamieniu jest murowany z cegieł i obustronnie otynkowany, prezbiterium skierowany na zachód. Jego bryła jest stosunkowo prosta, nierozczłonkowana. Tworzą ją: wydłużony, prostokątny, trójnawowy, halowy korpus z wieżą na osi frontu oraz węższe od niego prezbiterium zamknięte trójboczną absydą. Po bokach prezbiterium znajdują się zakrystie, łączy je ze sobą ambit obwodzący absydę. Pod prezbiterium jest krypta. Bryła ta w znaczący sposób różni się od stanu pierwotnego (sprzed II wojny światowej).

Akcenty „gotyckie” we wnętrzu to ostrołuki arkady tęczowej i takież nisze w ścianach prezbiterium. Na zewnątrz – uskokowe skarpy opinające wszystkie elewacje, ostrołukowe otwory okienne oraz dekoracyjne blendy. Pierwotnie gotycyzująca była jeszcze smukła wieża z ostrołukowymi otworami i skarpami w narożach (ta odbudowana jest ciężka, przysadzista) oraz empora, której ażurową balustradę dekorowały ostrołuki i snycerskie maswerki.

Z zabytkowego wyposażenia świątyni zachowały się m. in: feretron późnobarokowy (XVIII wiek), pochodzący z kościoła w Kumowie, z obrazami Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Michała Archanioła, feretron rokokowy (2 połowa XVIII wieku) z nowszymi obrazami, regencyjna monstrancja (1 połowa XVIII wieku), z figurami puttów na ramionach, XVIII-wieczne, gładkie kielichy z herbami Sas i Pilawa.

Źródła:

  1. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 5 – powiat chełmski, Warszawa 1968

  2. Jerzy Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998

Grafika losowa