Kościół pod wezwaniem św. Onufrego w Drelowie – Horodku

          W 1666 na uroczysku Horod, dawniej wczesnośredniowiecznym grodzisku (dziś część Drelowa), gdzie według tradycji objawił się św. Onufry, wystawiono drewnianą kaplicę. Kolejną ufundował w 1760 ks. Mikołaj Waszyński. W 1781 wyremontowano ją kosztem księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Od 1802 stanowiła ona filię kościoła parafialnego w Drelowie. W 1874 została przejęta przez wyznawców prawosławia. W 1894 przeprowadzono jej remont, w 1896 spłonęła.

          Około 1900 – 1915 (poświęcenie) wybudowano w tym miejscu niewielką cerkiew prawosławną. W 1919 została ona przejęta przez kościół rzymskokatolicki. Od 1920 opiekował się nią „pustelnik” Józef Miller, który mieszkając tu, żył z jałmużny (zm. 1942). W 1933 odnowiono wnętrze świątyni, około 1985 zdjęto cerkiewną kopułę i ustawiono nowy, drewniany ołtarz.

          Świątynia położona jest na lesistym wzniesieniu, zwrócona prezbiterium na północ. Wymurowano ją z czerwonej cegły, w stylu neoruskim. Nawa zbliżona jest do kwadratu, poprzedza ją nieco szerszy przedsionek, nad którym wznosi się prostokątna wieża. Prostokątne prezbiterium jest niższe i węższe od nawy. Po jego bokach znajdują się zakrystia i skarbczyk – niższe, prostokątne, wysunięte przed lico elewacji nawy.

          Fasada jest trójosiowa, w górnej części przechodzi w wieżę. Na osi znajduje się domek portalowy, wsparty na wybrzuszonych filarach i nakryty dwuspadowym daszkiem. W osiach bocznych fasady są prostokątne okna, nad domkiem portalowym para niewielkich, prostokątnych okienek. Wieża przepruta jest zamkniętymi półkoliście przeźroczami. Poniżej są niewielkie, prostokątne płyciny. Powyżej, w trójkątnych szczytach od północy i południa – przeźrocza zamknięte dwubocznie.

          W obu elewacjach bocznych znajduje się po jednym dużym, półkoliście zamkniętym oknie. Poniżej cegły w wątku tworzą ornament składający się z trzech krzyży greckich. Elewacja tylna jest dwuosiowa, o dwóch półkolistych oknach i trójkątnym szczycie. Dachy są dwuspadowe, kryte blachą. Ten na wieży zwieńczony jest smukłą, czworoboczną iglicą z krzyżem.

          Wewnątrz poziom prezbiterium jest wyniesiony względem nawy. Za ołtarzem znajduje się niższe obejście, pod prezbiterium krypta. Nawa i prezbiterium nakryte są spłaszczoną kolebką, pozostałe pomieszczenia stropami. Nadwieszony chór jest dostępny z empory w wieży, na którą wiodą schody z kruchty. Ma on żeliwną balustradę wspartą na profilowanym gzymsie.

          Na wyposażeniu jest obraz św. Onufrego z 1919, w tradycji barokowej, obraz Najświętszego Serca Jezusa z 1924 (sygnowany Bożena Horecka z Radzynia) oraz obraz Chrystusa z początku XX wieku, zapewne z ikonostasu.

          Na cmentarzu przy kościele znajdują się liczne krzyże drewniane z XIX – XX wieku (według tradycji jeden z nich, oszalowany współcześnie, pochodzi z 1666) oraz bezstylowe nagrobki z początku XX wieku.

źródła:

1. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. VIII – woj. lubelskie, z. 2 – powiat Biała Podlaska, Warszawa 2006

2. F. Olesiejuk, Monografia wsi Drelów, Lublin – Drelów 1996