Dwór w Karczmiskach
Teren obecnego zespołu dworsko-parkowego w Karczmiskach w XII wieku stanowił własność klasztoru norbertanek. Od XIV wieku były to już dobra królewskie.
W 1819 nabyła je Anna Potocka, w 1829 Adam Jerzy Czartoryski. W tym czasie na terenie posiadłości księżna Izabela Czartoryska założyła park w stylu angielskim, o powierzchni 3 ha. Zasadzono tu 25 gatunków drzew, łącznie około 200 sztuk. Po upadku powstania listopadowego majątek został skonfiskowany przez rząd carski, następnie odsprzedany Pawłowi Ignacemu Wesslowi. Kolejnymi właścicielami Karczmisk byli Strażycowie. Po II wojnie światowej majątek został upaństwowiony. Murowany dwór stanowi obecnie siedzibę gminnej biblioteki i domu kultury.
Pochodzi on z 1. połowy XVIII wieku, w 1823 został przebudowany w stylu klasycystycznym, według projektu T. Nowakowskiego. W latach 1990 – 1995 gruntownie go odnowiono. Budynek ma plan wydłużonego, parterowego prostokąta z piętrową (później dobudowaną) częścią zachodnią, która występuje przed lico elewacji, i niewielkim, niskim ryzalitem od wschodu. Od frontu jest czterokolumnowy ganek z trójkątnym naczółkiem, na piętrze części zachodniej taras. Elewacje są boniowane, zwieńczone gzymsem. Prostokątne otwory okienne ujęte w obramienia z odcinkiem gzymsu podokiennego, okna we wschodnim ryzalicie (mniejsze) zakończone półkoliście.
Oprócz dworu zachowały się zabudowania gospodarcze i fragmenty ceglanego ogrodzenia. Katalog zabytków… z całego zespołu odnotowuje tylko oficynę dworską (obecnie nieistniejącą). Została ona wzniesiona zapewne w 1. połowie XIX wieku. Była murowana z cegły i otynkowana, w rzucie prostokątna, parterowa. Układ miała dwutraktowy, z przelotową sienią, nieco przesuniętą z osi budynku, dach naczółkowy z okapem.
źródła:
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VIII – woj. lubelskie, z. 13 – powiat opolski, Warszawa 1962
Walory przyrodnicze i kulturowe powiatu opolskiego,[tekst T. Buczek i in.], Opole Lubelskie – Lublin 2004